Daniëlle: ‘Jongeren met hersenletsel trekken zich terug en vereenzamen’

Daniëlle Eversen is maatschappelijk werker bij het Daan Theeuwes Centrum, een revalidatiecentrum voor jongeren tussen de 16 en 35 jaar met ernstig hersenletsel. Zij ziet dagelijks in haar spreekkamer wat eenzaamheid met jongeren doet en hoe belangrijk vriendschappen zijn om dit tegen te gaan.

De ‘oude ik’ worden kan niet meer

“In eerste instantie komen jongeren het revalidatiecentrum binnen met het doel weer de oude te worden, hun oude leven weer helemaal terug te krijgen. Daar willen ze vaak geen vrienden bij hebben. ‘Ik kom wel weer als ik weer mijn oude ik ben!’ zeggen ze dan. Helaas is het na het ernstig hersenletsel dat ze hebben opgelopen niet meer mogelijk de ‘oude ik’ te zijn.”

Een ander mens

“Ik begin altijd vanaf dag één te hameren op die vriendschappen. Wil je dat die blijven bestaan, dan zal je je vrienden moeten betrekken bij het revalidatieproces. Zo kunnen ze meegroeien met je herstel. Als je die afstand houdt, wordt het moeilijk om aan te sluiten. En als je samen niets meer meemaakt, verdwijnt de basis onder de vriendschap. Hoe graag iemand ook wil, hoe goed de bedoelingen van beide partijen ook zijn.”

Vriendschappen vervallen

Daniëlle geeft een voorbeeld: “Stel, je hebt een vriendengroep vanuit je studie, dan zie je elkaar automatisch op school, je spreekt na de les nog af, je appt elkaar over dingen, deelt lief en leed met elkaar. Als jij hier aan het revalideren bent, volg je niet meer hetzelfde pad, dus die vriendschappen vervallen. Het is voor de revalidant verschrikkelijk moeilijk om nieuwe vriendschappen te maken als je buiten de maatschappij staat.”

Wie ben ik?

Vanaf je 16^e draait alles om vrienden. Je kiest vaak een nieuwe opleiding of begint net met werken. Je ontmoet veel nieuwe mensen. Mensen met wie je een klik hebt, mensen bij wie je na een tijdje denkt ‘Nee, deze vriendschap werkt niet’, mensen waar je eerst niets mee had, maar waar je het nu wel mee kunt vinden. Een heel natuurlijk proces waarin je oefent, waarin je faalt, waarin dingen goed gaan of minder goed. En waarin je jezelf beter leert kennen.

Levensfase vol verandering

Maar als jij jezelf niet meer kent, en dat gebeurt veel door hersenletsel, dan is het ook heel moeilijk om jezelf open te stellen en vriendschappen aan te gaan. ‘Wie ben ik? Waarom ben ik leuk? Wat zijn mijn kwaliteiten?’ Juist deze doelgroep, tussen de 16 en 35 jaar, zit in een leeftijd waarin er sowieso een verandering gaande is: van kind naar jong-volwassene, naar volwassene. De vraag is altijd: wat is de natuurlijke verandering en wat komt door het hersenletsel? Het is voor hen heel moeilijk om met een goed zelfbeeld nieuwe vriendschappen aan te gaan.

Vereenzamen

“Ik zie jongeren wel proberen om contacten te leggen, maar na een slechte ervaring wordt het de tweede keer moeilijker. En na wéér een slechte ervaring proberen ze het niet meer. Dan trekken ze zich terug, gaan de deur niet meer uit en vereenzamen. Het is moeilijk om uit dat zwarte gat te klauteren. Het opgroeien naar volwassenheid, met het leed van het letsel erbij – want laten we niet onderschatten hoe zwaar ze het hebben – is heel moeilijk. “

Buddies

“Vaak merk ik dat revalidanten niet meteen enthousiast reageren als ik het [Buddies]-programma aan ze voorleg. Ze willen geen medelijden of zielig gevonden worden en vinden het vaak moeilijk te geloven dat iemand het leuk vindt om met ze op te trekken. Maar als je iemand ontmoet die weet wat je situatie is, die daar het geduld voor heeft en zegt: ’Joh ik wil gewoon een vriendschap. Hebben we onderwerpen waar we lekker over kunnen kletsen, dingen die we allebei leuk vinden om te doen? Mogen we elkaar leren kennen, krijgen we die tijd?’, dan kun je bouwen en oefenen.

Vriendschap als leerschool

Het is niet gezegd dat de eerste buddy meteen een vriend voor het leven is, dat hoeft ook niet. Van elk contact leer je ook weer wat meer over jezelf, wie jij bent, wat jij leuk vindt. Dat helpt je in het openstaan voor nieuwe vriendschappen, en heel belangrijk: tegen vereenzaming.”

Vrienden bevorderen revalidatie

Daniëlle ziet genoeg voorbeelden van deze kruisbestuiving: “Als vrienden of buddies wél betrokken worden bij het revalidatieproces en veelvuldig langskomen in het centrum, komt dat niet alleen de vriendschap maar ook de revalidatie van de jongere ten goede. Die vrienden lopen mee met de therapie, ze zien wat moeilijk is en hoe hard iemand moet werken. Ze zien de kwaliteiten van hun vriend, ze kunnen samen lachen om veranderingen. ‘Goh nu ruim je wel je zooi op, dat deed je vroeger nooit!’ Dan zie je dat de revalidant net zoveel leert van de vriend, als de vriend of buddy van hem of haar.”