Waarom zien we zo weinig mensen met een handicap op TV?

Twee miljoen Nederlanders hebben een handicap. Waarom zie je dan nauwelijks iemand met een rolstoel of geleidehond op tv? Of op de catwalk, of blinkend op een billboard langs de weg? Het is een vraag die de laatste jaren steeds luider klinkt.

Goed voorbeeld van hoe het moet

Onlangs werd een nieuwe TV-commercial van Calvé Pindakaas gepresenteerd, met in de hoofdrol een jonge Esther Vergeer. Een prachtige reclamespot, maar nog altijd een zeldzaamheid in ons Nederlandse medialandschap.

Is het echt zo slecht gesteld?

Is het met de representatie van mensen met een handicap echt zo slecht gesteld in Nederland? Charlotte van Slageren zocht dit uit voor de Erasmus Universiteit. Haar conclusie was niet best. Na een analyse van 1010 afleveringen van verschillende talkshows uit 2008, 2013 en 2018 bleek dat slechts 66 van de 6129 gasten een beperking hadden.

Het talent moet centraal staan, niet de handicap

Jeroen van de Koppel, manager fondsenwerving & communicatie bij HandicapNL: “Nog steeds zie je relatief weinig mensen met een handicap in de media. En áls ze er staan dan gaat het vaak juist over hun handicap. In de trant van: goh wat vervelend voor je. Of juist: wat knap dat jij dit doet. Als we willen dat mensen met een handicap gelijke kansen krijgen, dan moet je daar ook voorbeelden van zien in de media. Het liefst op zo’n manier dat het talent of de deskundigheid van iemand centraal staat.”

Elianne Speksnijder pleit voor meer mensen met een handicap in beeld

HandicapNL pleit voor bewustwording

HandicapNL vindt dat mensen met een handicap en hun talenten gezien mogen worden! We proberen het begrip hiervoor te vergroten zodat er eerlijkere kansen in de maatschappij ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan kansen op de arbeidsmarkt en op de huidige overspannen woningmarkt. Dit doen we op verschillende manieren. Zo vragen we aandacht voor het probleem via een manifest, bieden we een gratis e-book voor ouders om het gesprek aan te gaan met hun kinderen en maken we verschillende TV programma’s mogelijk, zoals ‘Het Knoop Gala‘, ‘Knoop busje komt zo‘ en ‘We gaan het maken‘, om de talenten van mensen met een handicap zichtbaar te maken voor het grote publiek.

Kamervragen voor Arie Slob

Sinds 2016 geldt in Nederland het VNverdrag Handicap, dat pleit voor gelijke behandeling. Landen die zich bij het verdrag aansluiten zijn verplicht om te werken aan een inclusieve samenleving. Je zou zeggen dat het realistisch afspiegelen van de maatschappij één van die verplichtingen is.

Arie Slob, minister van Onderwijs en Media, kreeg dan ook de nodige Kamervragen voor zijn kiezen naar aanleiding van het onderzoek. Hij schuift de verantwoordelijkheid echter af naar de omroepen. “Een evenwichtig media-aanbod brengt met zich mee dat de publieke omroep een representatief beeld verschaft van de verschillende groepen die onze samenleving kent, waaronder ook mensen met een beperking. De wijze waarop aan deze taak door de publieke omroep invulling wordt gegeven in vorm en inhoud van programma’s is echter niet aan de overheid of politiek om te bepalen,” aldus de minister.

Zo kan het óók

Maar hoe pak je als omroep deze verantwoordelijkheid op? Door gewoon te doén, zo blijkt. Als we even uitzoomen, zien we overzee een voorbeeld van hoe het ook kan. Want terwijl we in Nederland nog worstelen, is er op Engelse bodem een flinke omkanteling gaande.

“Als je kijkt naar de BBC: die hebben echt een heel sterk protocol waarin ze heel duidelijk normeringen aangeven voor hoe vaak er mensen met een beperking in beeld zijn en waar het dan over moet gaan. Die zijn er strakker in en pakken het beter op. Je ziet dat de beeldvorming daardoor ook verandert,” zegt Vincent Bijlo.

De Engelse media-industrie beaamt dat: “Lange tijd hadden we nauwelijks werk. Nu gaat het fantastisch”, zegt Louise Dyson. Ze richtte twintig jaar geleden een castingbureau voor gehandicapte acteurs op. Inmiddels kunnen Britse omroepen niet meer om de talenten van Louise heen.

EénVandaag over De Koffer van Rick

En nu wij

Een soortgelijk quotum voelt voor veel Nederlanders te geforceerd. Maar een bewust beleid vanuit de zenders is onmisbaar. De Nederlandse Publieke Omroep is inmiddels aan de inhaalslag begonnen. “De NPO ziet deze ruimte voor verbetering en heeft aangegeven ook voor 2020 thema’s als diversiteit en inclusie hoog op de agenda te plaatsen,” zei Arie Slob naar aanleiding van de Kamervragen.

Van de Koppel: “Het zou fantastisch zijn als de media een normale afspiegeling zijn van de maatschappij, waarin 1 op de 8 mensen een handicap heeft. Dat is iets voor de redacties en televisiemakers. Maar ook een kwestie van eerlijke kansen. Zolang de werkeloosheid onder mensen met een handicap nog tig keer zo hoog is, komen zij ook niet op die belangrijke en zichtbare posities.”

De koffer van Rick

Afgelopen jaar voegde Rick Brink daad bij het woord: hij lanceerde het initiatief ‘De Koffer van Rick’. Een database voor programmamakers, bomvol Nederlanders met een expertise of talent – én een beperking. Zo wordt het voor programmamakers makkelijker om iemand met een handicap te vinden en aan te nemen. Talent is er genoeg, het benutten is de volgende stap.

Minister Slob liet weten dat hij het een goed initiatief vindt en hoopt dat ‘De Koffer van Rick’ een eerste stap is naar een meer divers beeld van mensen met een handicap in de media. Wij hopen vurig met hem mee.