Anita rolt zich dwars door rolstoelonvriendelijk Nederland

Hoge stoepranden, smalle deuren, te kleine wc’s, oude gebouwen zonder lift; als je in een rolstoel terechtkomt, kom je er opeens achter dat de maatschappij niet op jou is ingericht. Toch weet Anita Peeters haar weg te vinden, met dank aan de Wheelchairskills-trainingen van Kees-Jan van der Klooster. “Gewoon stoeprandjes opgaan en wheelies maken.”

Nederland is nog altijd rolstoelonvriendelijk

Nog altijd wordt Anita Peeters regelmatig geconfronteerd met de rolstoelonvriendelijkheid van Nederland. Anita heeft vanwege rugproblemen sinds enkele jaren een rolstoel nodig om mobiel te blijven. Ze kan nog wel staan en korte stukjes lopen, maar dat gaat moeizaam.

Ik wil ook het gewone leven leven

“Een tijdje geleden gingen we naar een concert van Danny Vera”, vertelt ze. “Daar was dan wel een rolstoeltribune, maar mijn man mocht daar niet bijzitten. Dus waren we apart van elkaar bij dat concert. Op dat soort momenten voel ik mij heel beperkt. Niet door mijn rolstoel, maar doordat mensen niet zien dat ik het gewone leven wil leven.”

Op dat soort momenten voel ik mij heel beperkt

Er zijn nog wel meer wel meer plekken waar het beter kan. “Attractieparken zijn zo’n voorbeeld. Als je daarheen gaat, wil je graag samenzijn. Met je gezin, met je vrienden. Wij zijn thuis met z’n vieren, maar vaak mag ik maar één ‘begeleider’ meenemen in de rij. Dus dan moet je altijd opsplitsen. De Efteling doet dat bijvoorbeeld beter, daar mogen er drie mensen mee.”

Hier is je vrijheid, ga maar

Tegelijkertijd wil Anita het ook niet dramatiseren. “Als ik met mijn man uit eten ga, bel ik gewoon even op om het restaurant te vragen rekening te houden met de plaatsing. Mensen zijn dan wel heel behulpzaam. En je kunt natuurlijk ook niet verwachten dat een heel land zich gaat aanpassen aan een kleine groep.”

Ik durf dingen die ik in het begin totaal niet durfde

Anita legt de focus dan ook liever op zelfstandigheid. Tijdens de Wheelchair Skills-trainingen van Kees-Jan van der Klooster kwam ze erachter hoeveel er mogelijk is in een rolstoel. “Ik kan daardoor nu zelf de roltrap nemen en zelfs kleine trappen op en af. Ik durf dingen die ik in het begin totaal niet durfde. Dat komt ook, omdat ze je vanuit de Wmo die rolstoel meegeven met het idee ‘hier is je vrijheid, ga maar’. Maar in het begin kán je het nog helemaal niet.”

Rolstoeltrainingen van Kees-Jan

Kees-Jan van der Klooster is een echte wintersporter en kwam na een ongeluk met zijn snowboard in 2001 in een rolstoel terecht. Het weerhield hem er niet van om door te gaan waar hij mee bezig was en met het Wheelchair Skills Team wil hij die gedachte ook op anderen overbrengen. Daarom geeft hij rolstoel-trainingen, die worden gesteund door onder meer HandicapNL.

“Met een goede hand-arm functie kan je vrij veel leren met zo’n rolstoel”, vertelt Kees-Jan. En de trainingen leveren de deelnemers naast praktische vaardigheden nog veel meer op. “Mensen vertellen me dingen als ‘ik heb nu een ander leven’, ‘ik durf weer een vreemde stad te bezoeken’ en ‘ik voel me weer mens’. Dat gevoel, daar is het mij om te doen.”

Beeldvorming

Volgens Kees-Jan worden mensen in een rolstoel vaak gestigmatiseerd. “Mensen denken al gauw aan gehandicapte mensen, in plaats van gewoon mensen met een handicap. Er is stelselmatig een te laag verwachtingspatroon. Met betutteling als gevolg: ‘Wat knap dat je in de auto kan, wat knap dat je hier zo op het terras zit’. Hier gaat het wat mij betreft mis.”

Mensen denken al gauw aan gehandicapte mensen, in plaats van gewoon mensen met een handicap

“Heel veel mensen dragen bij aan die beeldvorming. Ook rolstoelgebruikers zelf, die kruipen dan in een slachtofferrol. Met onze trainingen laten we hen zien dat ze veel meer waard zijn dan ze zelf durven te geloven. Dat ze er mogen zijn, dat ze dingen kunnen, dat ze stap voor stap die stigma’s van zich af kunnen werpen.”

Zelfvertrouwen

Anita kan dat beamen. “Het heeft me zo veel zelfvertrouwen gegeven. Ik voel me weer vrij. Ik voel het lichamelijke niet meer als een beperking en kan gewoon meedoen. Maar je moet leren durven te rijden. Niet meer bang zijn dat je achterovervalt, maar gewoon stoeprandjes opgaan en wheelies maken. Dit soort trainingen zou je gratis bij je rolstoel moeten krijgen, net als een setje banden.”

Ik voel het lichamelijke niet meer als een beperking en kan gewoon meedoen

Behandeld worden als ieder ander

Uiteindelijk is voor Anita het belangrijkste dat ze hetzelfde wordt behandeld als ieder ander. “Ik heb weleens het gevoel dat als mensen naar me kijken, ze alleen maar mijn handicap zien. Als ik een restaurant binnenkom met mijn man, kiezen mensen er altijd voor om hém aan te spreken. Dus dan neem ik vaak snel het woord of ik maak even een grapje.”

Het moet voortkomen uit sympathie met de mens, niet uit medelijden

Ook Kees-Jan ziet dat er nog genoeg dingen zijn die beter kunnen. “Maar het moet voortkomen uit sympathie met de mens, niet uit medelijden. Je kan echt niet verwachten dat in elke kroeg een invalidentoilet komt. Als er ergens op het plein zo’n toilet te vinden is waar ik even heen kan rollen, dan draagt dat al bij aan een welkom gevoel.”

Realistisch zijn

Daarmee wil Kees-Jan benadrukken dat het belangrijk is om realistisch te zijn. Ook voor rolstoelgebruikers zelf. “Ik heb een dwarslaesie, twee verlamde benen. Dan moet je ook niet proberen om in een normaal voetbalteam te gaan deelnemen, zo werkt het niet.”

Anita heeft wat dat betreft een betere sport uitgekozen. “Ik doe aan handboogschieten. En dan vind ik het fijn dat ik niet in een aparte groep voor rollers hoef, maar gewoon in een club zit waar jij ook bij kan.”