Directeur Parc Spelderholt: Stop met jongeren bezighouden, geef ze kansen!
Jaarlijks verlaten 1.600 talentvolle jongeren het voortgezet speciaal onderwijs (vso) richting dagbesteding. Zij krijgen geen kans om via een opleiding hun talenten verder te ontwikkelen. “Jongeren met een verstandelijke beperking worden na het vso naar de dagbesteding gestuurd omdat er geen vervolgonderwijs voor hen is. Daar worden ze beziggehouden, terwijl deze groep zoveel kan leren en ontwikkelen. Geef ze kansen.” Dat zegt Annette Fritschy, directeur van Parc Spelderholt, dat 80 studenten met een verstandelijke beperking een uniek ontwikkelingstraject biedt.
Op Parc Spelderholt wonen, werken én leren de studenten. Zij volgen een vierjarig ontwikkelingstraject voor hun persoonlijke ontwikkeling en het leren van woon- en beroepsvaardigheden. Binnen het ontwikkelingstraject kiezen ze voor een leergang in de richting onderhoud, horeca of dienstverlening. Na 4 jaar zwaaien de studenten af met een gecertificeerd diploma, ingeschaald op mbo-niveau 1.
Waarom is dagbesteding een probleem?
Annette: “Dagbesteding, of zorg, kan jongeren met een verstandelijke beperking ongewild klein houden. Ze blijven langer thuis wonen en ze worden ‘bezig gehouden’. Als ze wel een vak leren, is het leren vaak puur op dat vak gericht. Maar, wie begeleidt ze in hun persoonlijke ontwikkeling? Zodat ze in het maatschappelijke verkeer kunnen functioneren en zelfstandiger worden? Deze jongeren vormen een kwetsbare doelgroep waar veel mensen het liefst een arm omheen slaan. Dat moet veranderen.”
Moeten we minder beschermend zijn?
“Jongvolwassenen met een beperking kunnen heel veel leren. Bij ons komen ze los van hun ouders en de zorg. Ze worden zelfstandiger, ontwikkelen woonvaardigheden en ze leren een vak. Ook begeleiden we ze bij hun persoonlijke en sociale ontwikkeling. We zien onze studenten groeien van verlegen eerstejaars naar open jongvolwassenen met meer zelfvertrouwen. Het is ontzettend belangrijk dat deze groep deze kans krijgt.”
Wat leren jullie de studenten, naast een vak?
“We richten ons op zelfstandigheid in plaats van op verzorging. Een voorbeeld is leren om zelfstandig te reizen. Het is niet vanzelfsprekend om aan een vreemde te vragen op welk perron je moet zijn. Hulp vragen in het algemeen is een vaardigheid die veel jongeren moeten en kúnnen leren. Omdat ze in kleine groepen samenwonen in onze WoonHuizen, leren ze ook hoe je met elkaar omgaat, hoe je voor jezelf opkomt, hoe je voorkeuren uitspreekt. En wat denk je van je kamer opruimen, de was doen, de eettafel dekken, afruimen…”
Hoe ‘anders’ is jullie begeleiding?
“We vinden het belangrijk dat studenten zo zelfstandig mogelijk dingen doen. Zo kunnen zij zich ontwikkelen. Dat vraagt lef van begeleiders: handen op de rug, vragen stellen en aanmoedigen. Soms iets voordoen, maar het niet overnemen of verzorgen. We doen dat in stappen. Eerst kijkt de student een keer mee. Dan zet die zelf een stapje, met begeleiding. De volgende keer doet die het zelfstandig en is de begeleider op afstand aanwezig. Onze studenten, deze jongeren, zijn heel leerbaar. Maar dan moeten ze wel de kans krijgen.”
Wanneer kunnen meer jongeren onderwijs krijgen, zoals jullie dat bieden?
“Onze 80 woon-, werk- en leerplekken zijn er natuurlijk veel te weinig. Alle jongeren met een beperking moeten een structurele vorm van onderwijs kunnen kiezen. Die keuze is er nu nauwelijks, omdat dagbesteding de norm is. Beroepsopleidingen worden bovendien nog niet structureel gefinancierd. Maar daar werken we aan, met HandicapNL en anderen.”
Wat raad je jongeren in de tussentijd aan? Als ze het vso verlaten…
“Jongeren en ouders kunnen kritischer naar de volgende stap kijken. Wat willen jongeren werkelijk leren? Wat gaan ze tegenkomen in de maatschappij? Hoe kunnen zij zichzelf beter leren kennen? We moeten jongeren bezig laten zijn met hun toekomst. Het uitstroomproces op het vso kan veel beter. Wij gaan nu bijvoorbeeld een uitstroomprofiel maken met een vso-school, zodat de keuze voor een onderwijsvorm als Parc Spelderholt beter in beeld komt.”
Wat doen jullie met HandicapNL aan meer beroepsonderwijs voor jongeren met een verstandelijke beperking?
“Wij zijn een uitvoeringsorganisatie die de ontwikkelingskansen voor deze doelgroep wil vergroten. Daarvoor moet de politiek in beweging komen. HandicapNL is daar als goed doel mee bezig. Ze ondersteunen ons financieel en ze werken samen met andere partijen, zoals de VGN, om de politiek mee te krijgen. Dat is ontzettend belangrijk. Zo verbeteren we samen de positie van jongeren met een verstandelijke beperking. De laatste overwinning is een aangenomen motie in de Tweede Kamer van Lisa Westerveld om brancheopleidingen structureel te financieren.”
In hoeverre heeft het gebrek aan kansen met geld te maken?
“De financiële constructies voor deze jongeren dragen niet bij aan een juiste beeldvorming over mensen met een beperking. Als iemand kiest voor een Wajong-uitkering, is dat geen teken van onwil om te studeren of te werken. Het komt eerder door het risico om zonder vangnet van die uitkering door het leven te moeten. Dus, dan maar een uitkering. Maar dat kan toch niet onze bedoeling zijn?”
Wat is wel de bedoeling?
“Wij vinden dat jongeren met een beperking erkenning verdienen voor hun productiviteit en serieus genomen moeten worden. Het beeld moet veranderen van zorgbehoefte naar ontwikkelingsbehoefte. Natuurlijk is er begeleiding op de werkvloer, maar dat ze daarvoor moeten betálen… Dat is dus betalen om te mogen werken. Ze verdienen een salaris, en een vangnet dat studie en werk stimuleert.”
Steun HandicapNL voor een inclusieve arbeidsmarkt
Bij HandicapNL geloven wij dat iedereen de kans moet krijgen om zijn of haar talent verder te ontwikkelen. Een beperking hoort daarin geen belemmering te zijn. Daarom steunen wij verschillende beroepsgerichte opleidingen in Nederland, zoals Parc Spelderholt en Prins Heerlijk .
Met jouw hulp kunnen wij nog meer jongeren met een beperking aan het werk krijgen. Samen maken wij het verschil!
