Iemand met een verstandelijke beperking heeft een IQ van maximaal 75. Er zijn grote verschillen tussen mensen met een verstandelijke beperking. Daarom maken we onderscheid tussen mensen met lichte, matige, ernstige en diepe verstandelijke beperking. Als je een verstandelijke beperking hebt, denk je minder snel dan leeftijdsgenoten. Ook vind je het lastig om dingen te begrijpen. Vaak heb je ondersteuning nodig met wonen, op school, op je werk en in contact maken met andere mensen. Soms gaat een verstandelijke beperking gepaard met gedragsproblemen of een psychische aandoening.

Wat is de oorzaak van een verstandelijke beperking?

Een verstandelijke beperking kan op verschillende manieren ontstaan:

• Het zit in de familie. Je moeder of vader heeft ook een verstandelijke beperking.
• Je kunt een syndroom of stoornis hebben waarbij een verstandelijke beperking een van de gevolgen is. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het Syndroom van Down.
• Tijdens de zwangerschap zijn je hersenen niet helemaal goed gegroeid. Dit kan komen als je moeder ziek wordt, heel veel rookt of heel veel drinkt.
• Tijdens de bevalling heb je even geen zuurstof gehad.
• Een hersenvliesontsteking, ziekte of een ernstig ongeluk kan ook de oorzaak zijn van een verstandelijke beperking. In dat geval spreken we van een niet-aangeboren verstandelijke beperking.

Leven met een verstandelijke beperking

Ongeveer één procent van alle Nederlanders heeft een verstandelijke beperking. Daarvan heeft iets minder dan de helft een ernstig verstandelijke beperking, de rest heeft een lichte verstandelijke beperking (LVB). In het dagelijks leven heb je vaak ondersteuning nodig. Soms heel veel, soms kan je ook veel zelf. Lezen, schrijven en rekenen vinden veel mensen lastig. Ook kan het moeilijk zijn om met geld om te gaan, goed voor jezelf te zorgen en je aan een planning te houden. Daarom gaan veel kinderen naar een speciale school. Volwassenen wonen meestal begeleid en hebben een dagbesteding die goed bij hen past.

Een verstandelijke beperking leidt vaak tot problemen in de omgang met andere mensen. Het is lastig om vrienden te maken en om vrienden te blijven. Je begrijpt niet altijd wat iemand precies bedoelt en vindt het moeilijk om met emoties om te gaan. Daardoor kun je je onbegrepen en gefrustreerd voelen.

Een verstandelijke beperking herkennen

Mensen met een verstandelijke beperking doen vaak hun best om hun beperking(en) te verbergen. Het is natuurlijk ook niet makkelijk om toe te geven en te accepteren dat je langzaam leert of sociale situaties ingewikkeld vindt. Het is dus niet heel eenvoudig om een (licht) verstandelijke beperking te herkennen.

Toch is herkenning wel heel belangrijk. Als iemand wordt aangesproken op een manier die hij of zij niet begrijpt en moet voldoen aan de hoge verwachtingen van de omgeving, veroorzaakt dit stress en spanning. Soms krijgt iemand een woedeaanval. Ook faalangst komt veel voor. Uiteindelijk kan overvraging leiden tot psychische- en gedragsproblemen. Deze problemen zijn heel vervelend voor alle betrokkenen. Het maakt het dagelijks functioneren van iemand met een (licht) verstandelijke beperking lastiger. Ook gezinsleden, klasgenoten of collega’s kunnen onder het gedrag lijden.

Gevaren van een verstandelijke beperking

Als je een verstandelijke beperking hebt, ben je kwetsbaarder dan leeftijdgenoten. Daar kunnen mensen met slechte bedoelingen gebruik van maken. Zo zijn mensen met een (licht) verstandelijke beperking vaker slachtoffer van mishandeling, misbruik en gedwongen prostitutie. Het is voor iemand met een verstandelijk beperking moeilijker om ‘nee’ te zeggen, waardoor ze vaker in aanraking komen met justitie. Ook problemen met alcohol en drugs komen regelmatig voor.  

Omgaan met een verstandelijke beperking

Omgaan met iemand met een verstandelijke beperking kan best veel van je vragen. Deze tips kunnen je helpen.

• Gebruik korte zinnen en makkelijke woorden
• Luister aandachtig en neem de tijd
• Zeg precies wat je bedoelt en ben duidelijk in wat je van de ander verwacht
• Geef één opdracht of boodschap tegelijk
• Controleer zo nu en dan of je gesprekspartner je begrijpt. Laat hem of haar je boodschap in eigen woorden navertellen.

Wil je meer weten over handicaps?

Lees verder