Jelle: Tijdens het revalideren heb je heel veel contacten, daarna ben je ineens alleen
Vriendschap: geen vanzelfsprekendheid
Morgen is het de Dag van de Vriendschap. Voor veel mensen een dag om alle leuke contacten te vieren. Maar niet voor iedereen is een rijk sociaal leven vanzelfsprekend. Voor mensen met een beperking kan het extra lastig zijn om vriendschappen op te bouwen of te onderhouden, vooral nu de corona-periode ze nog verder weghoudt van de maatschappij. Twee eerlijke, openhartige verhalen.
“Hoe mijn dagen eruit zien? ’s Ochtends komt de hulp me ondersteunen met persoonlijke verzorging en wat huishoudelijke taken. Zodra ze de deur uit is gaat de tv aan en plof ik op de bank. Daar blijf ik vaak zitten, in m’n eentje, tot ’s avonds de zorg weer komt en het tijd is om naar bed te gaan.”
Hele dagen binnen
Rachel (34) is onder andere visueel beperkt en heeft meerdere longaandoeningen. Het afgelopen jaar beperkte Covid-19 haar behoorlijk in haar sociale leven. “Toen het virus pas net de kop opstak, bleef ik hele dagen binnen, zag ik niemand. Na een tijdje word je helemaal gek, dat is echt niet houdbaar.”
Afspraken afzeggen
Vriendinnen zag ze hierdoor steeds minder. Maar ook voordat corona zijn intrede deed, waren vriendschappen al lastig. Door haar aandoeningen is haar energiehuishouding ontregeld. Daardoor is het lastig in te schatten of ze de kracht heeft om ergens naartoe te gaan.
“Verjaardagen of afspraken zijn altijd onder voorbehoud. Soms word je ’s ochtends wakker en voel je dat je geen goede dag hebt. Of gaat het in de loop van de dag alsnog niet. Dan moet je plannen ineens last minute wijzigen of afzeggen. Lang niet iedereen heeft daar begrip voor. Alsof ik die keuzes vrijwillig maak. Natúúrlijk zou ik het liefste alles doen als ik dat kon!”
Mensen hebben vaak al genoeg aan hun eigen problemen en willen niet ook nog jouw sores erbij.
In slechte tijden leer je je vrienden kennen
In goede periodes blijven vriendschappen nog wel overeind. Maar juist wanneer ze het lastig heeft of in het ziekhuis ligt, neemt Rachel’s sociale kring in rap tempo af: “Mensen zeggen wel eens: in slechte tijden leer je je echte vrienden kennen. Dat is echt zo. Mensen hebben vaak al genoeg aan hun eigen problemen en willen niet ook nog jouw sores erbij. Als ik het even moeilijk heb, vervallen vrienden al snel in kennissen. De mensen die me wél door dik en dun steunen zijn vaak degenen die zelf ook een beperking hebben. Die begrijpen waar je doorheen gaat.”
Eerst de slangetjes
Eenmaal verloren vriendschappen zijn niet gemakkelijk aan te vullen. “Ik kom niet op veel plekken waar ik nieuwe mensen ontmoet. En áls je al mensen tegenkomt, zien ze vaak toch eerst de buitenkant: mijn scootmobiel of rolstoel, de slangetjes… Regelmatig spreken ze zelfs mijn begeleider aan in plaats van mijzelf, omdat ze ervan uit gaan dat ik geestelijk niet in orde ben. Probeer dan maar eens vrienden te maken.”
Een normaal leven
Denken aan hoe haar leven er zonder handicap uit had gezien, doet Rachel maar zo weinig mogelijk. “Daar kan ik echt verdrietig van worden. Dan zou ik uitgaan, werken, getrouwd zijn, kinderen hebben… Allemaal dingen die ik nu moet missen. Mensen zeggen wel eens: ‘O lekker hoor, niet hoeven werken, ik wil ook wel thuis zitten’. Maar ze hebben geen idee. Ik zou zó graag ’s ochtends opstaan met een werkdag en leuke collega’s in het vooruitzicht. Nu moet ik het alleen doen, daar kiest niemand voor.”
Sanne: “Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik een uitzondering ben”
Sanne (26) maakt gemakkelijk nieuwe contacten. Ze heeft een vlotte babbel en stapt zonder moeite op mensen af. Maar hier langdurige vriendschappen uit halen, dát is een heel ander verhaal.
Overvraging
“Ik heb autisme en een lichte verstandelijke beperking. Die laatste diagnose kwam echter pas op mijn 17e. Doordat ik verbaal sterk ben, word ik altijd gezien als iemand met een normale begaafdheid. Mijn hele jeugd ben ik enorm overvraagd door mensen. Dat was vreselijk traumatisch. De vooroordelen, het onbegrip, de strijd om te moeten voldoen… Elke dag moet ik vechten voor een plekje in deze maatschappij.”
Uit angst om de vriendschap kwijt te raken, ga ik extreem hard mijn best doen.
Claimen
Sanne raakt makkelijk aan de praat met mensen, maar zodra de vriendschap iets dieper gaat, blijkt dat ze toch anders denkt dan anderen. “De ander begrijpt me dan soms niet goed, waardoor ik me enorm onzeker ga voelen. Uit angst om de vriendschap kwijt te raken, ga ik dan extreem hard mijn best doen. Ik ben dan té aanwezig. Ga de vriendschap claimen, zeg maar. Dat werkt averechts en het jaagt mensen bij me weg.”
Eenzaam
Toch is Sanne niet altijd eenzaam geweest. Tot voor kort had ze een vriendengroep, waarmee ze regelmatig een drankje ging drinken, iets ging eten, of een goed gesprek kon voeren. Maar nu die groep uit elkaar is gevallen, voelt Sanne zich flink eenzaam: “Ik vind het belangrijk om een sterke connectie te hebben met iemand, voor mijn vrienden ga ik door dik en dun. Ook als het moeilijk met ze gaat of als ze ernstig ziek zijn. Er voor elkaar zijn, dat vind ik heel belangrijk.”
Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik een grote uitzondering ben, een vreemde eend in deze maatschappij.
*Deze blog verscheen oorspronkelijk op 28 juli 2020
[Buddies] voor vriendschap!
Niemand zou zonder vrienden moeten leven. Daarom heeft HandicapNL een vriendschapsprogramma voor mensen met een handicap: [Buddies]. Heb je zelf een verstandelijke of lichamelijke beperking en zou je graag meer contacten willen opdoen? Sluit je dan ook aan: